Zondag 18 februari, ik bevind me weer vertrouwd in de Swesaz huiskamer (https://www.joyincreation.com/2021/09/19/het-einde-en-een-nieuw-begin/). Een nieuwe jaargroep is van start gegaan en vandaag ben ik uitgenodigd om over mijn ervaringen met het studiemateriaal en mijn veranderde visie te vertellen en dan met name over het Germaans Noodlot. Ik ga hier binnenkort een apart artikel over schrijven, want hier is veel over te vertellen. Het was een interessante uitwisseling.
Ook dit jaar heeft een fijne groep mensen Swesaz gevonden, sommigen kennen we al een tijdje van wandelingen of andere evenementen.
Vanavond vieren we Winterban.
Dit zijn artikelen over Winterban 2022 en 2023.
https://www.joyincreation.com/2022/03/12/de-winter-verbranden/en https://www.joyincreation.com/2023/02/20/de-winter-verbranden-2/
Disting
Wij bewegen richting de volle maan van de tweede nieuwe maan na Midwinter. De Noordgermanen noemden die maan de Distingmaan. Het gaat hier om de Disen die een offer toekwamen en om een Þing (volksvergadering), vandaar Disting. Daarbij was een grote markt met allerlei festiviteiten. De datum ligt precies twee maanden voor het zomerbegin, Sigrblot geheten. De benaming Disting is bij ons niet overgeleverd maar de datum lijkt bij ons bewaard als Sint Pietersdag en de offers zijn er ook nog: pannekoeken. De datum is op kalender gefixeerd als 21 februari. Sigrblot is op 1 mei gefixeerd geworden.
Pannenkoeken
Voor we op pad gaan om de Winter te verbranden, eten wij traditionele pannenkoeken. De deelnemers hebben tezamen meer dan 100 pannenkoeken gebakken. Wat een feest!
De eerste happen van de koek zijn voor de holden. Er zijn 3 momenten dat zij worden uitgenodigd aan te schuiven, namelijk Winternachten, Midwinter en Winterban.
De zonnekracht heeft zich hernieuwd en we keren ons terug naar buiten. De donkere tijd van bezinning en hernieuwing sluiten we af. We gaan aan de slag om nieuwe plannen uit te voeren en te zaaien voor de toekomst. Als we nu naar het weer kijken – het stortregent de hele dag en er hangt een grauwe sluier in de lucht – lijkt het nog nergens op, maar de eerste tekenen van nieuwe groei zijn in de natuur te zien. Sneeuwklokjes en narcissen laten hun kopjes zien en bomen staan in de bloesems. Hoera, kleur!
Het katholicisme heeft deze viering overgenomen en bleef zo sterk geworteld. Rond Sint Pieter op 21 februari, breekt de tijd van de aanstaande lente bij ons aan. Balder keert weer! Sint Pieter was voor Noordwest-Europa, wat voor de meer zuidelijke regionen, die onder Romeinse invloed stonden, 2 februari (Maria Lichtmis) was. Maria ging 40 dagen na de geboorte van haar Zonnekind naar de Tempel om zich te laten zuiveren en haar zoon te laten zegenen. Niet voor niks vallen in vele Indo-europese culturen vandaag de dag nog vele mooie feestdagen. Onze Keltisch geïnspireerde vrienden vieren op 1 februari of de avond ervoor Imbolc of Sint-Brigida. St. Bridget’s Day of Lá Fhéile Bríde.
21 februari was de dag waarop de pachten vervielen en waarop in vele plaatsen de boer verhuisde, zijn oude stee verliet en een nieuwe betrok. Ook was het gebruik bij de Friezen op deze dag “strou” te eten (pannenkoeken), zoals we ook bij onze zuiderburen op 2 februari zien. Maar nog belangrijker: Sint Pieter was de grote keerdag in de natuur, Maria Lichtmis was dat niet. De winter wordt met Sint Pieter pas echt op zijn einde gedacht en de lente is nu echt aanstaande. De weiden gaan weer groenen, de wegen drogen, de ooi lamt, de koe kalft, de duif koert, de hennen leggen, de mens krijgt het weer naar zijn zin. Met Sint Pieter zien we ook vreugdevuren, vuren waarmee de winter verbrand wordt. Nog tot rond 1900 komen we de vuren tegen maar daarna zien we ze één voor één verdwijnen. Het langst zijn ze ermee doorgegaan in Uden, op Wieringen, in Castricum, Bakkum en op Schiermonnikoog. In Noordfriesland komen we ze vandaag de dag nog wel tegen op Sylt en Amrum.
In Nederland slaan we nu ook aan het pannenkoeken bakken; “Geen vrouwtje zo arm of ze maakt haar pannetje warm”. Vooral in de vroeger arme Kempen een gouden wet! Ondertussen zijn we er ons van bewust dat die gouden pannenkoekenschijf een mooi zonnesymbool is. De kippen leggen opnieuw; er zijn weer eieren genoeg om het beslag te maken. Het werk op de boerderij werd stilaan hervat en gevierd met haardkoeken, later werden dat pannenkoeken. Dat we vandaag nog steeds pannenkoeken eten is een gevolg van deze traditie. De ronde goudkleurige pannenkoeken verwijzen ook door hun vorm en kleur naar de zon en het licht: vanaf februari zijn de echt donkere winterdagen voorbij en kijken we uit naar de lente.
In Rusland vind Maslenitsa, ook wel bekend als ‘pannenkoekenfeest’ of ‘boterfeest’, plaats. Dit is een Russisch feest dat aan carnaval verwant is en dat zowel een (Orthodox-) christelijk als een heidense component heeft. Maslenitsa wordt gevierd gedurende de laatste week voor de grote vasten, de zevende week voor het Orthodox Pasen die rond tweede helft van februari valt.
In zijn heidense betekenis wordt met Maslenitsa het aanstaande einde van de winter gevierd. Het hoofdgerecht tijdens Maslenitsa zijn blini’s. Het feest wordt tot in de nacht gevierd en wordt afgesloten met het verbranden van een pop van stro die de winter symboliseert. In de christelijke betekenis is het een week, in de aanloop naar de vasten, waarin al geen vlees mag worden gegeten, maar nog wel melk, kaas en andere zuivelproducten. Mogelijk is hiervan ook het woord maslenitsa (boterfeest of vetfeest) afgeleid maar het kan ook zijn oorsprong hebben in het gebruik dat in Nederland en Vlaanderen bekendstaat als vette dinsdag op Vastenavond, en in Frankrijk en in New Orleans als Mardi Gras), waarbij al het vet dat in huis is, wordt opgemaakt.
En in Polen is er bijvoorbeeld een maand later een soortgelijke traditie. Hier wordt Marzanna verbrand en in de rivier gegooid, haar resten drijven zo langzaam naar de zee, met de winter mee.
Hoe dan ook, tijdens de voorbije Wendetijd lieten we het oude los en maakten we ruimte voor iets nieuws, en met Midwinter sloegen we de eerste nieuwe vonken gade en daarna groeiden deze, en nu het natuurlijke daglicht het duidelijk gaat winnen van de duisternis, mogen we de nieuwe kiem de wereld in sturen. “Zo boven, zo beneden.” Wat in de grote kosmos rondom ons plaatsvindt, die wondermooie cyclus, die vindt ook in onszelf, onze microkosmos plaats.
Wat bind jij af aan Winter?
Voorgaande jaren heeft Swesaz de pop, de Winter, in de dagen voor zijn crematie buiten gezet. Zo kunnen buurtgenoten ook iets afbinden aan hem. Maar ook kan men online boodschappen doorgeven die wij aan hem afbonden. Zo ook dit jaar weer. Alles wat we niet meer mee het voorjaar in willen nemen, geven we aan Winter.
Uit meer dichtbij gelegen tijden en iets verder weg gelegen tijden, soms zelfs nog uit onze tijd, spreekt men over het ‘zeulen’ met de gepersonifieerde winter. Men maakte een laatste feestelijke rondrit met hem of hield zelfs kroegentochten met hem alvorens hem naar de brandstapel te zeulen. Ze zijn er dus nog hier en daar, de vuren en soms ook gaat Winter, vaak verchristelijkt naar Teunis of Judas, nog het vuur in.
Men ging langs de deuren voor brandbare materialen en drank:
‘Heb je geen turf,
Heb je geen hout,
Want Sint Pieter is zo koud.
Heb je geen glaasje wijn?
Dan zullen we vanavond vrolijk zijn.’
Strandje
We vertrekken naar de crematie, het is eindelijk gestopt met regen en we glibberen en glijden door de blubber, over de dijk door zwiepend riet, naar het welbekende strandje aan de Merwede. Om de beurt zeulen we Winter een stukje met ons mee en voelen de zwaarte van alle emoties en gedachten die we niet meer mee willen nemen.
Op het strandje wordt een brandstapel gebouwd en een voor een met een lint afbinden aan Winter wat wij niet meer willen meedragen. We bannen de winter en verbranden hem. We markeren in onze gedachten weer een moment in de tijd, we staan even bij dit moment stil, ook om vanuit de transformerende kracht van vuur door te bewegen met het jaar naar de lente toe.
We doen gezamenlijk een heildronk en voelen de zwaarte wegbranden. Het is magisch, zo bij het water, met de wind in de haren en de rook in de neus, dit samen mogen beleven.
Als toetje krijgen we een rune mee voor de komende periode, ik kan Nauthiz van de vorige periode loslaten. Heil Raido. Wat een fijne rune voor deze komende tijd.
Lianne had ook nog slemp gemaakt, lekker verwarmend en zoet.
Met een paar anderen bleef ik slapen, want wij konden niet meer thuis komen met het OV. Gezellig nog wat nageklets en de volgende ochtend na een gezellig ontbijt afscheid genomen.
Het was een zeer geslaagde dag, met wel meer dan 20 deelnemers. De sibbe groeit. Van Vlaanderen tot Friesland.
De eerstvolgende openbare bijeenkomst van Swesaz is in Twente op 16 maart; http://www.swesaz.nl/activiteiten.html
Wees welkom!
Groetjes, Charissa Gerdina
Bronnen: Swesaz, Wikipedia
Foto’s: Kevin Kentie en ikzelf
