Waar te beginnen? Ik ben nog terug aan het komen in het wereldse na een weekend samen met Swesaz broeders en zusters. Wij kwamen bijeen met de eerste lichting van de Huiskamergroep en de huidige lichting, waar ik deel van uit maak. Man, vrouw en kinderen kwamen mee, dus we waren een heerlijk gezelschap van bijna 30 personen.

Joelfeest

In vroegere tijden, al voor de kerstening, werd het Joelfeest gevierd, het Germaanse Zonnewendefeest. Dit feest duurde 12 nachten, waarvan Midwinter, de kortste dag en langste nacht, de belangrijkste was. Na Midzomer zijn de dagen almaar korter geworden en in onze beleving lijkt het of, in de twaalf dagen na de Winterzonnewende, de daglengte niet weer langer wordt. Het is de tijd waarin de zon stil staat, het rad van de tijd staat stil.

Het joelfeest werd gevierd om de chaos te bestrijden, orde te herstellen en de zon te helpen op zijn reis door het jaar. In het verlengde daarvan moest de vruchtbaarheid bevorderd worden. In tegenstelling tot het Midzomerfeest dat een feest voor de hele gemeenschap is, is het Joelfeest een typisch sibbe of familiefeest.

Joeltijd is een tijd wanneer de chaos-krachten ons betoveren. De doden staan nu aan onze zijde om deze chaos te bestrijden. Op dit scharniermoment werken de Goden, de overleden voorouders en de levenden samen om de orde te herstellen.

Waarom beoefenen wij rituelen?

In de sleur van het dagelijkse leven geven de seizoensfeesten en bijbehorende rituelen een moment van bezinning. Door op te gaan in het ritueel staan we stil bij de seizoensovergangen. Zonder rituelen glijdt het leven en de seizoenen geruisloos aan ons voorbij. Rituelen zijn het middel om het leven en de overgangen intens te beleven. .Doel van de rite is het scheppen van een ruimte waar de Goddelijke Orde heerst, en daarmee het voorkomen van wanorde (de chaos), de vijand van al het leven.

Aankomst in het Joelhof

Na wekenlang verheugen en voorbereiden was het dan vorig weekend zover! Op vrijdagmiddag troffen wij elkaar in ons Joelhof groepsaccommodatie Vogelsangh in het pittoreske Dwingeloo. Nou ja dit zou ik pas de volgende dag aanschouwen want het was al duister toen wij aankwamen. Het is hier in het noorden toch veel donkerder als in de Randstad, heerlijk! Direct de handen uit de mouwen en samen de locatie gezellig maken met meegebrachte versieringen. Tafels werden aan elkaar geschoven zodat we gezamenlijk aan tafel kunnen en ook alvast de bedden opmaken, om er vanavond zo in te kunnen rollen. Lianne van Swesaz had al uitgebreid gekookt en een heerlijk maal voor ons allen voorbereid. Wat een feest en gezelligheid!

Witte Wieven omgeven ons het hele weekend, een dikke mist vol magie geeft me het gevoel buiten de tijd te leven.

Tijd voor een verhaal

Na de afwas is het tijd voor verhalen delen! Voorafgaand aan deze viering hadden wij, de Huiskamerdeelnemers, tot St. Lucia om een verhaal van 999 woorden in te dienen met als thema Midwinter offer. Mijn verhaal vind je hier. De vijf gekozen verhalen mogen worden voorgelezen en tot mijn verassing zit mijn verhaal erbij. Zo gezellig samen aandachtig luisteren naar verhalen, de fantasie de vrije loop laten, iets wat we nog veel te weinig doen. Mijn verhaal wordt zowaar vierde, hoera! Terechte winnaar is Kevin van wie ik al verwacht had dat hij een prachtig verhaal zou pennen, met bonuspunten voor voordracht. Lianne en Axnot van Swesaz worden respectievelijk nummer 2 en 3. Genieten!

Na de verhalen wordt er gezellig gekeuveld en gedronken, echter toch redelijk op tijd onder de wol, want zaterdag belooft een volle dag te worden. En ik had het niet mis.

Thuis

Na een redelijke nachtrust (altijd wennen die eerste avond en veel indrukken te verwerken)vroeg uit de veren en handje helpen bij voorbereidingen voor het ontbijt. Lianne en Axnot hebben alles werkelijk fantastisch voorbereid en verzorgd, dit is ook een fase van het ritueel, de voorbereiding. Ik geniet zo van het samen eten en rommelen in de keuken, zo gezellig en alles gaat zo vanzelf en zo vredig, een heerlijk gevoel van thuis zijn.

Moordenaarsveen

Vrouwen en mannen een eigen rituele handeling, niet om ons op te splitsen maar om de rol en kracht van man en vrouw afzonderlijk van elkaar te benadrukken, gelijkwaardig en aanvullend. De mannen worden zwart (neutraal) gemaakt en vertrekken met binnenstebuiten gekeerde jassen (om de koude zielen te misleiden) naar het Moordenaarsveen. Zij gaan hier een zoenstaak planten ter damage control, want deze zielen zijn niet genodigd en dus rusteloos. De mannen spreken niet, een handeling van vrede als tegenhanger van de chaos.

Zij die spinnen

De vrouwen zijn op traditionele plek van invloed binnen, terwijl de mannen buiten zijn waar zij zich bezighouden met koude zielen, de vergeten doden. De vrouwen gaan spinnen. Spinnen en ander handwerk is een taboe om uit te voeren tijdens de 12 ruwe nachten. Lianne is al een tijd gegrepen door de Spinnstuben en de waarschuwing niet te spinnen, draden trekken, tussen Midwinter en Driekoningen. Op 7 januari is alles weer ‘normaal’ en mag je weer spinnen (Distaff-dag). Onbewerkte ruwe wol is het omgevormde, dat door handelen tot manifestatie komt. De conceptie begint bij het spinnen van de draad. Deze draad is verbonden met leven en is in feite een betovering. Het snijden van de draad staat ook bijvoorbeeld in vele sprookjes symbool voor de dood. Instrumenten om mee te spinnen worden in verband gebracht met vrouwen, vrouwelijke wezens, godinnen, magie en toverij. Door het trekken van draden sla je een brug tussen de onze wereld en de liminale sferen en we bieden hen symbolisch haring en pap aan. Wanneer de mannen hun staak oprichten ter verzoening voor de vergeten doden bij het Moordenaarsveen, spinnen wij de draden waardoor er verbinding kan worden gemaakt. De vrouwen staken het spinnen op het moment dat de staak de grond raakt, net voor de Midwinter maan opkomt. Alle gesponnen draden worden verbonden en tot een kluwen gewikkeld.

Als de mannen weer thuis zijn en met rook gereinigd zijn, wordt er samen geluncht en na de lunch alvast het avondmaal zoveel mogelijk voorbereid.

Smitsveen

De zon staat al laag aan de hemel en de volle maan komt op achter het dichte wolkendek als wij voet zetten op Smitsveen, het is stil en wijds, een vlak landschap met een ven en twee duidelijke grafheuvels met Jeneverbesstruiken. Dan horen wij een bel en stilletjes loopt een schaapskudde aan ons voorbij. Als vanzelfsprekend nemen zij deel aan ons ritueel. Bij het water wassen wij onze handen en gezicht en verbinden ons met deze plek. We lopen langs de eerste grafheuvel naar de tweede alwaar wij een kring vormen en vergezeld worden door een zeldzame zandadder. Drie wijze meisjes lopen de heuvel op met het bolletje wol die de vrouwen hebben gesponnen en zij rollen deze van de heuvel af, waarheen deze rolt, daarheen zullen zij gaan. We lopen verder langs het water en hier aanschouwen wij een wel heel bijzondere dans der spreeuwen.

Een betoverd schouwspel, ademloos kijken wij toe, het voelt alsof de tijd echt stil staat. Kippenvel. Wat een schouwspel van orde en gratie. Het krachtige geluid, het gemak, de onderlinge samenhang. Ieder een plek, ieder even belangrijk. Voor mij was dit zo treffend en symbolisch voor waar wij nu mee bezig zijn. Een handeling van verbinding en bekrachtiging. Wederzijds respect en vrijheid. Wow!

Dan komen we aan bij de plek waar wij het rad plaatsen en ons ritueel voortzetten. Het rad dat bovenin de meie van Midzomer hing wordt nu het Joelrad. Het is al aardig donker aan het worden en een voor een nodigen wij met een Mededronk een voorouder uit en offeren wij aan hen.

Opa

De overleden voorouder blijft lid van de gemeenschap. Nu heb ik een voorouder die wellicht onder een koude ziel kan worden geschaard, echter ik wil hem graag erkennen als mijn voorouder om zo de familielijn te helen en vrede te herstellen. Het gaat om mijn Opa Fritz, een Duitse officier ten tijden van de Tweede Wereldoorlog. Ik drink op hem, schenk hem een flesje Schnapps (een gewild product tijdens de oorlog) en fluister toe:
“Ik weet niet hoe uw relatie met oma was en ​hoe u zich in Poortugaal heeft gedragen, wel weet ik dat mijn Oma verliefd op u werd en samen met u mijn vader heeft verwekt. U bent deel van mij. Ik weet pas zeer kort van uw bestaan af en ik weet alleen uw voornaam.
Weet dat ik in vrede kom en open sta u te ontmoeten. ​Uw kleinkind groet u.”

Het rad

De 3 Midwinterhoornblazers blazen ieder 3 maal, niet om geesten te verjagen maar als communicatiemiddel tussen de overleden voorouders en ons, hun nabestaanden.

Dan is het tijd voor de herschepping van de wereld. Ymir heeft de aarde geschapen, het oerbeeld van de mens. Axnot vertelt het verhaal van de oerschepping en de broodpop die Ymir symboliseert wordt in stukken verdeeld. Iedereen neemt eerst een hapje van het hoofd en daarna wordt het lichaam in vier stukken over de vier windrichtingen verdeeld.

Dan is het tijd wederom een dronk te doen, de hoorn met mede gaat rond en om de beurt steekt een ieder een stille wens in het rad. Er wordt noodvuur gemaakt door wrijving en hiermee wordt het rad ontstoken. En het rad draait, want met het rollen van een rad wordt de zonneloop nagebootst. Door het draaien staan we de zon in zijn loop door het jaar bij. We kunnen opgelucht adem halen, er valt een spanning weg, de vrede is teruggekeerd, de zon zal niet sterven. Vol ontzag en vreugde kijken wij in het licht en ook de vrouwen worden zwart gemaakt met roet, zwart voor vruchtbaarheid.

De offermaaltijd

Het vuur nemen we mee naar ons Joelhof, alwaar de kinderen als eerste naar binnen gaan en de drie-kleur kaarsen ontsteken.

Een ieder kleed zich om in witte kledij (een uitdaging met een zwart gezicht!) voor de cultusmaaltijd, een offer tussen mens en God en als wij allen om de tafel staan, luid Axnot bij de voordeur de bel om de voorouders uit te nodigen en iedereen neemt stil plaats aan de lange tafel.

Al eerder hebben we allemaal een foto of naam van een genodigde voorouder in een lijstje bij de tafel neergezet. De voorouder bezit namelijk een goddelijke levenskracht, die meehelpt de krachten van de chaos (de winter) te bestrijden en de vruchtbaarheid te bevorderen. Ik nodig hier mijn Oma uit.

Oma

“Wees welkom Neeltje Gerardina van der Vlies. Mijn hele leven voel ik uw aanwezigheid al. We delen een middelnaam, Gerardina en ik ben geboren op uw sterfdatum, maar dan 20 jaar later. U bent een mysterieuze aanwezigheid waar niet over gesproken werd. Vragen werden afkeurend beantwoord en ook mijn vader bewegen tot verder onderzoek liep uit op teleurstelling, het verleden moest in het verleden blijven en de schande was schijnbaar zo groot dat het het daglicht niet kon verdragen. Mijn vader’s pijn was ook groot, een moeilijke kindertijd die hij het liefste diep wegstopte, dus stopte ik met vragen stellen. Echter ik ben u nooit vergeten. Het feit dat iemand er niet mocht zijn deed en doet mij zo’n pijn en ik weet dat mijn vader u ook graag beter had willen leren kennen.
Ik heb recentelijk openlijk over u gesproken en geschreven, contact met u gezocht via divinatie en ben met een onderzoek bezig naar uw tijd in Duitsland. Ik weet dat dit tegen de wens van de familie in gaat en dat uw zus uw laatste geheimen mee haar graf in heeft genomen. Na lang twijfelen, voel ik nu sterk dat u mij steunt in het naar buiten brengen van uw kant van het verhaal, zodat ook u de rust mag vinden.
Inmiddels is uw zoon, mijn vader, nu al een paar jaar met u herenigd. Wellicht is het zijn aanmoediging die ik voel om dit voort te zetten.
Tot zover weet ik dat u in de oorlog verliefd werd op Duitse officier Fritz, wie gestationeerd was in de pastorie van uw vader. U werd zwanger en vertrok – vrijwillig of gedwongen – naar Duitsland en hier houdt het spoor naar Fritz op, in Watenstedt Salzgitter, een plek in Duitsland waar toendertijd vele werk- en vernietigingskampen stonden. In 1946 werd hier een vluchtelingenkamp gevestigd en in die tijd is mijn vader daar geboren, wat betekent dat hij zo rond de bevrijding verwekt is. Op het geboortecertificaat wat ik in Duitsland heb opgevraagd staat helaas geen vader vermeld. Heeft u Fritz daar wel gevonden? Heeft hij u ontkent of was hij wellicht overleden of overgeplaatst? Waarom vertrok u na de geboorte van Freddie naar Friesland? Waarschijnlijk bent u daar via via terecht gekomen en wilde u ver van Poortugaal een nieuwe begin maken.
Deze zomer ben ik afgereisd naar Friesland, naar het huis waar u en Freddie woonden, de plek waar u na uw verblijf in Duitsland van wat ik hoor een fijne thuis vond, als schoonmaker bij een wereldreiziger, die na zijn tijd in de VS weer teruggekeerd was naar Friesland om daar te sterven. Ik heb in Friesland contact gemaakt met een jeugdvriend van papa en hij herinnert u als een lieve zorgzame vrouw. Langzaam vallen steeds meer puzzelstukjes op de plek. Helaas kon u hier geen nieuw begin maken in Friesland en kreeg u TB (ziekte van verdriet) waardoor u en Papa terugkeerden naar de plek die u ontvlucht was, u kwam hier om te sterven en uw kind aan uw zus ter zorg te geven. Weet dat ik u niet vergeten bent en dat u voortleeft in mij. Wees welkom.”

Iedereen neemt in stilte plaats aan tafel, want de meest heilige handeling is het in stilte eten van het offervlees. Hierop gaat de hoorn met mede drie keer rond voor een Minnedronk op onze mythische voorouder Wodan, Donar/Thunar en Frey en Freya. Dit doen wij met drie spreuken: “Zege en rijkdom voor de koning (= het land, niet Lex), kracht en heil voor de sibbe en vruchtbaarheid en een vredig jaar”.

Iedereen heeft iets te eten gemaakt of meegenomen, een buffet van overvloed. Het vele eten is sympatische magie.

Er is ook de mogelijkheid een eed af te leggen op de (marsepeinen) zwijnskop (symbool van vruchtbaarheid, gewijd aan Frey en Freya). Ik zweer mijn gevoel en normen en waarden trouw te blijven en mij niet te laten dwingen zaken te doen tegen mijn natuur en wil in. Ik twijfel niet aan mijn standvastigheid, maar mocht het nog bar en boos worden komend jaar, dan heb ik deze eed om mij te herinneren aan mijn belofte.

Na de symboolfase gaan we langzaam terug naar de aarde met spel, feest en drinkgelag. Als onze buikjes rond gegeten zijn volgt het dobbelspel. Iedereen heeft een cadeautje meegenomen voor onder de boom en nu dobbelen wij zodat het Lot bepaalt welk cadeau mee terug naar huis gaat.

Buiten wordt een vuur gemaakt en binnen wordt ook gezellig nagepraat tot in de late uurtjes.

Afsluiting

De volgende ochtend blijven we wat langer liggen, we brunchen samen met wederom heerlijke spijzen. Daarna afwassen, de versieringen weghalen, meubelen terug op de plek en alles opruimen. Langzaam weer terugkomen in het profane.

En onze wegen scheiden voor nu. Tot spoedig wederziens!

Het nieuwe zonnejaar is geboren!

De eeuwige ordening is hersteld.

P.S. Fotocredits voor verschillende deelnemers (incl. mijzelf), ik heb ze uit de groepsapp gehaald en weet niet precies wie welke heeft gemaakt, excuses. Wil je credits, laat het me weten, dan zet ik het erbij!

P.P.S. Omdat foto’s ook openbaar gedeeld zijn op social media, neem ik aan dat men er geen bezwaar tegen heeft op foto’s getoond te worden. De meesten zijn hierop ook niet echt herkenbaar.