For English please scroll down – thank you!

Welkom in Cuba. Dit is Cuba, alles is anders.

” Ik heb goed nieuws en ik heb slecht nieuws”, aldus Eduardo onze gids. Het goede nieuws is, je bent in Cuba, het slechte nieuws is, je bent in Cuba.

Je kunt nog zoveel gereisd hebben en voor je gevoel alles al een keer hebben gezien, maar toch weet ik zeker dat Cuba je zal verrassen. Omdat het land communistisch is en modernisering al jaren wordt tegengehouden, gaan dingen in Cuba nooit zoals je verwacht. Wat ik met name leuk vind in mijn tijdens deze reis is het leren over waarom men de dingen doet zoals ze het doen (of niet doen) en hoe fijn het is om alles eens van een andere invalshoek te bekijken. Is het leven immers niet puur perspectief?

Tijdmachine

Cuba is alsof je in een tijdmachine stapt en terug gaat de jaren vijftig/zestig van de vorige eeuw. Een hoop vergane glorie, maar wat kan dat mooi zijn! Mensen lopen op straat zonder voortdurend op hun telefoon te kijken, men lacht naar elkaar, flirt, nemen tijd voor elkaar, mensen zingen en dansen. Niemand loopt er hip bij of volgens de laatste mode. Iedereen is gewoon zichzelf, iedereen is gelijk en iedereen is oké zoals ze zijn. Geen maskers.

Het is een reis terug in de tijd, een tijd van vergane glorie, maar jee wat kan dat mooi zijn. Amerikaanse klassiekers sieren de weg en de huizen lijken zo uit een filmset te zijn gehaald. Het is letterlijk een blikvanger. Deze auto’s zijn nationaal erfgoed en worden met veel creativiteit op de straat gehouden. De auto’s zijn een bron van inkomen voor de Cubanen. Er wordt dus veel geïnvesteerd door de eigenaren om ze op de weg te houden.

Er is wel wifi, maar alleen op bepaalde plekken en hiervoor moet je telefoonkaarten kopen en dit is duur, zeker voor Cubanen en de verbinding is ook niet super. Nu had ik zelf helemaal niet de behoefte om online te zijn dus het was zalig digitaal detoxen! En niet de hele dag in een veld van straling lopen was ook een groot feest! Ik ben thuis en mijn oren suizen weer en voel die rare prikkelingen overal.

Het is wonderlijk en fantastisch; McDonalds en andere ketens ontbreken volledig. Sterker nog, ik zie niet één bekende winkelketen zoals bij ons (nou ja nee ik heb in mijn ooghoek een Mango gezien in Havana). Alles is kleinschalig, met nog opvallend veel handwerkslieden die je helpen terwijl je wacht. Wat is dit leuk dwalen in straatjes en koekeloeren in winkeltjes en huizen.

Cuba is een land zonder pinautomaten, met een eigen muntsoort, een voor toeristen (CUC) en een voor de Cubanen (CUP). Het is dus even puzzelen thuis hoeveel euro’s je denkt nodig te hebben voor je op pad gaat, want op is op. Je kan evt. wel met een creditcard pinnen (let op geen Amerikaanse kaarten) of in een bank geld opnemen, maar de bankpas kan thuis blijven. Ook wel weer lekker duidelijk. Zoveel heb ik bij me en kan ik uitgeven, dus geen onnodige uitgaven en lekker zicht op wat je uitgeeft. Thuis ben ik ook steeds meer weer aan het overgaan op cash (ook om andere redenen) en het bevalt me goed. En winkelen in Cuba is toch niet iets wat je gaat doen. In Cuba is er wat er is (en dat is niet veel) en wat er is is van slechte kwaliteit en veel duurder als thuis, dus waarom zou je hier dingen kopen (op wellicht wat toeristische frutsels en handgemaakt spul na). Ik heb hier echter geweldige kunst gezien en omdat ik niet wist hoeveel geld ik nodig zou hebben, heb ik het niet gekocht. En nu wou ik dat ik het deed. Dat is het nadeel van een beperkt contant budget.

Het veranderende Cuba

Wie door Cuba reist merkt dat het land op een keerpunt zit. Toeristen vrezen dat Cuba zal veranderen; en wel snel. Het is het huidige dilemma van Cuba. Als toerist is het zien van paard en wagens, vervallen huisjes en oude auto’s mooi. Maar als het je leven is, is het anders. Maar mag je de Cubanen vooruitgang ontzien? Want ja, de lokale bevolking ziet het logischerwijs iets anders. Maar laat ze in ieder geval met het geld uit het toerisme ook investeren in het behoud van de gebouwen, want als dit verval in de laatste zestig jaar is opgetreden dan vrees ik dat over 10 jaar niets meer overeind staat. Het is mooi om te zien hoe de mensen bij de dag lijken te leven en zich daar niet druk over lijken te maken, maar soms moet je ook terug- en vooruitkijken om verder te komen.

Gelijkheid

En hoe komen Cubanen nu aan geld? De basis is allemaal vergoed door de overheid of gesubsidieerd. Onderwijs (ook Universiteit), ziektezorg, woningen, vervoer, elektriciteit en water (tot op een zeker gebruik) en voedsel (bonnenboekjes). Maar dit is allemaal zeer basis en beperkt en meer dan dit is voor de meeste Cubanen onbetaalbaar. En dan moet je gaan handelen en sjoemelen wil je beter rond komen. Heel begrijpelijk. Het is voor ons niet te begrijpen dat een kamermeisje waarschijnlijk meer verdient als een hartchirurg! De chirurg wordt betaald via een standaard door de overheid, het kamermeisje krijgt boven haar loon (vaak hetzelfde als die van de chirurg, zo’n 20 euro per maand) ook nog fooi. Wetende dat je als toerist zo’n 1 euro per dag fooi geeft dan loopt dat lekker op als je zeg 20 kamers per dag schoonmaakt.

Ondanks dat ze een onderdrukt bestaan leven en weinig vrijheden hebben, gaan ze met een glimlach door het leven. Cubanen zijn trotse mensen: ze zijn trots op hun land én op het feit dat ze Cubaan zijn. Ze gaan niet bij de pakken neer zitten en verzinnen altijd wel een manier om wat extra geld te verdienen.

Maar geen ene Cubaan kan echt grote dromen hebben. En dat frustreert me. Ik weet niet of het de Cubanen frustreert, want zij weten niet beter (alhoewel ze hebben wel televisie (2 kanalen ofzo) en hierop komen vertaalde buitenlandse series, dus ze zien ook wel glitz en glamour en keuze!). Maar als je weet hoeveel onbenut talent er rond loopt en wat een schoonheid het land is, dan gaat het bij mij zo schuren. Dan ben je super getalenteerd en zit je putjes te scheppen omdat er al genoeg mensen zijn die doen waar jij passie voor voelt. Cuba heeft vooral mensen nodig die met hun handen willen werken, die het land opknappen en gaan bouwen. Met gratis onderwijs lopen er heel veel knappe koppen rond, maar hoeveel artsen heb je per hoofd van de bevolking nodig? En het begint al bij de mensen thuis, hun eigen huis, je zou toch denken “mensen knap je huis op! Red het land tegen compleet verval!”. Maar waar gaan ze die materialen van betalen? En ook al hadden ze het geld. Ze hebben er geen Karwei! Verf en bouwmateriaal is er of het is er niet. En in Cuba is het er vaak gewoon niet. Dat de overheid hier niet voor zorgt is me een raadsel. Ze zien toch ook wel dat het verval straks niet meer terug te keren is?!

De natuur

Als eerste denk je natuurlijk aan de mooie zandstranden, maar vergeet niet dat Cuba ook een mooi landschap heeft waarvan een kwart is bedekt met bergen. Op het vlakke deel van Cuba vind je onder andere plantages van suikerriet, citrus en tabak. Prachtig afwisselend, met hier en daar leuke kleine dorpjes en kleurrijke stadjes.

Santería

Ik ben in andere landen ook altijd erg benieuwd naar de religie en geloofssystemen. Santería (ook wel Lukumí, Lucumí of Regla de Ocha) is een syncretische religie die op Cuba en Puerto Rico wordt gepraktiseerd. Santería betekent in het Spaans vrij vertaald heiligenverering. De religie is een samensmelting van hoofdzakelijk rooms-katholicisme en de Yorùbáreligie, de traditionele verering van de orisha’s door de Yorùbá. Vooral in de Afro-Cubaanse gemeenschap viert de religie hoogtij, maar tegenwoordig zijn niet alleen Afro-Cubanen ingewijd in de santería maar vaak ook gekleurde en blanke Cubanen en Porto Ricanen. Veel elementen van de religie zijn in de loop der tijd verweven geraakt met het dagelijkse leven. Santería is ontstaan toen in de Spaanse koloniën het de slaven verboden was hun traditionele religie te behouden en de Spanjaarden dwongen de slaven om zich te bekeren tot het rooms-katholicisme. Om toch vast te kunnen houden aan hun eigen religie, begonnen de slaven hun belangrijkste god die zij als schepper beschouwden (Olorun of Olodumare) te identificeren met God, en geesten en andere bovennatuurlijke wezens (orisha’s) te identificeren met engelen en katholieke heiligen. Zelf worden de orisha’s nadrukkelijk niet beschouwd als goden, maar vertegenwoordigen ze elk een verschillend aspect van de oppergod. Net zoals de vele andere mengelmoesreligies die in Latijns Amerika voorkomen, biedt Santería een manier voor de moderne Cubaan om een verscheurd verleden achter zich te laten. Na een eeuwenlang ondergronds bestaan wordt santeria steeds meer door mensen uit alle lagen van de samenleving in het openbaar beoefend. Santeria vertegenwoordigt een gedeelde identiteit en is als dynamische vorm van aanbidding typisch Cubaans cultureel erfgoed.

En hoe voel ik mij over Cuba?

Ik ben zoals altijd weer heerlijk dubbel in al mijn gedachten en gevoelens. Ik heb genoten van de natuur, de mensen, de muziek (soms ook niet, midden in de nacht bijvoorbeeld of als ik een gesprek aan tafel wilde voeren), de wifi-loos heid (maar soms is het ook handig om even op internet te kunnen spieken), de natuur en de cocktails (vaak goedkoper (en zeker smakelijker) als de lokale frisdrank, een glas wijn en wel zo fris in de hitte). Minder leuk vond ik de armoede, het slechte onderhoud, de viezigheid (de vlooien! Ik zit nu nog onder de kriebelende bulten), de bureaucratie, de omslachtigheid (in mijn Westerse ogen), de ritselaars/Jinteros (maar ik begrijp hun reden van bestaan en nogmaals het is maar net hoe je het bekijkt) en de onmogelijkheden van het land in een communistisch systeem.

Deze vakantie heb ik ervaren als een oefening tot flexibiliteit, het loslaten van keuze stress, het laten meevoeren in wat gebeurd, controle loslaten, rust in mijn hoofd (er was te veel om te zien om na te denken) en me zalig verwonderen over het leven en samenleven. Landen thuis op Schiphol was een grotere cultuurshock dan naar Cuba gaan.

Reizen in Cuba is intrigerend. Zeker nu. Als reiziger krijg je een unieke kans om de discussie met de lokale bewoners aan te gaan. Over hun leven, maar ook over je eigen leven. Waar ik veel over kan vertellen, maar ik vind eigenlijk dat je dat zelf moet doen.

En bij deze laat de foto’s ook voor zich spreken:

(Deze foto is een link naar mijn foto album)

ta luego,
Charissa xxx

English:

Welcome to Cuba. This is Cuba, everything is different.

“I have good news and I have bad news,” says Eduardo our guide. The good news is, you are in Cuba, the bad news is, you are in Cuba.

You may have traveled a lot and have already seen everything before, but I’m sure Cuba will surprise you. Because the country is communist and modernization has been stopped for years, things in Cuba never go as you expect them to. What I particularly liked during my trip is learning about why people do things the way they do (or do not) and how nice it is to look at everything from a different perspective. After all, is not life pure perspective?

Time machine

Cuba is like stepping into a time machine back to the fifties/sixties of the last century. A lot of faded glory, but how beautiful that can be! People walk the streets without constantly looking at their phones, people laugh at each other, flirt, take time for each other, people sing and dance. Nobody walks in trendy clothing or according to the latest fashion. Everyone is just themselves, everyone is equal and everyone is okay as they are. No masks.

It is a journey back in time, a time of faded glory, but how beautiful that can be. American classics adorn the road and the houses seem to come straight from a film set. These cars are national heritage and are kept on the street with a lot of creativity. The cars are a source of income for the Cubans. So a lot is invested by the owners to keep them on the road.

There is WiFi, but only in certain places and for this you have to buy phone cards and this is expensive, especially for Cubans and the connection is not super. Now I myself did not have the need to be online so it was blissfully detoxing! And not being in a field of radiation all day and night was also a big relief! I am at home and my ears are ringing again and I feel those strange stimuli everywhere.

It is wonderful and fantastic; McDonalds and other chains are completely missing. In fact, I do not see one well-known store chain like ours (well, I’ve seen a Mango in Havana in the corner of my eye). Everything is small-scale, with still a lot of craftsmen who help you while you wait. It is so nice to wander in streets and peeping in shops and houses.

Cuba is a country without cash machines, with its own currency, one for tourists (CUC) and one for Cubans (CUP). So it’s a bit of a puzzle at home deciding how many euros you think you need before you go on the road, because when you run out, you run out. You can however sometimes withdraw cash by credit card (please note no American cards), but your bank card can stay at home. And me gusta. This is clear and gives a sense of  how much I have with me and I can spend, so no unnecessary expenses. At home I am also changing over to cash again (also for other reasons) and I like it very well. And shopping in Cuba is not something you are going to do. In Cuba there is what there is (and that is not much) and what is there is of poor quality and much more expensive than at home, so why would you buy things here (maybe just some touristy trinkets and handmade stuff). I did however see great art there and because I didn’t know how much cash I would need, I did not buy it. And now I wish I did. That is the downside of being on a restricted cash budget.

The changing Cuba

Anyone traveling through Cuba will notice that the country is at a turning point. Tourists fear that Cuba will change; and fast. It is Cuba’s current dilemma. As a tourist, seeing horses and cars, dilapidated houses and old cars is beautiful. But if it is your life, it is different. But can you spare the Cubans progress? Because yes, the locals see it logically differently. But at least with the money from tourism, let them also invest in the preservation of the buildings, because if this decay has occurred in the last sixty years, then I fear that in 10 years nothing will be standing. It’s nice to see how people seem to live by the day and do not seem to worry about that, but sometimes you also have to look back and look ahead to move forward.

Equality

And how do Cubans get money ? The basis is all provided for by the government or subsidized. Education (including University), health care, housing, transport, electricity and water (up to a certain usage) and food (vouchers). But this is all very basic and limited and more than this is unaffordable for most Cubans. And then you have to act and cheat if you want to get by better. Very understandable. It is not understandable for us that a chambermaid probably makes more as a cardiac surgeon! The surgeon is paid through a standard by the government, the chambermaid gets a tip above her salary (often the same as that of the surgeon, about 20 euros per month). Knowing that you as a tourist tips about 1 euro a day, that adds up if you clean say 20 rooms a day!

Although they live a suppressed life and have few freedoms, they go through life with a smile. Cubans are proud people: they are proud of their country and the fact that they are Cuban. They do not give up and always invent a way to earn some extra money.

But no one in Cuba can have big dreams. And that frustrates me. I do not know if it frustrates the Cubans, because they do not know better (although they do have television (2 channels or so) and translated foreign series, so they also see how the other half lives and the choices we have!). But if you know how much unused talent is walking around in Cuba and what a beauty the country is, doesn’t sit right with me. You are super talented and cleaning sewers because there are already enough people who do what you feel passion for. Cuba mainly needs people who want to work with their hands, who are renovating the country and are going to rebuild it. With free education there are a lot of clever heads, but how many doctors do you need per capita? And it already starts at the people’s home, their own home, you would think “people fix your house! Save the country against complete decline!”. But how are they going to pay for those materials? And even though they had the money. They do not have a construction market/shop! Paint and building material is there or it is not there. And in Cuba it is often just not there. That the government does not care for this is a mystery to me. They also see that the decay will soon not be able to be reversed?!

Nature

First of all you think of the beautiful sandy beaches, but do not forget that Cuba also has a beautiful landscape of which a quarter is covered with mountains. On the flat part of Cuba you will find plantations of sugar cane, citrus and tobacco. Beautifully varied, with here and there nice little villages and colorful towns.

Santería

In other countries I am always very curious about religion and belief systems. Santería (also called Lukumí, Lucumí or Regla de Ocha) is a syncretic religion practiced in Cuba and Puerto Rico. Santería means “holy worship” translated into Spanish. Religion is an amalgamation of mainly Roman Catholicism and the Yorùbá religion, the traditional worship of the orishas by the Yorùbá. Especially in the Afro-Cuban community, religion is rampant, but nowadays not only Afro-Cubans are initiated in the santería but often also colored and white Cubans and Porto Ricans. Many elements of religion have become intertwined with daily life over time. Santería originated when in the Spanish colonies the slaves were forbidden to preserve their traditional religion and the Spaniards forced the slaves to convert to Roman Catholicism. In order to be able to hold on to their own religion, the slaves began to identify their main god whom they regarded as creator (Olorun or Olodumare) with God, and identify spirits and other supernatural beings (orishas) with angels and Catholic saints. The orishas themselves are emphatically not regarded as gods, but each represents a different aspect of the supreme god. Like the many other mussel religions that occur in Latin America, Santería offers a way for the modern Cuban to leave behind a torn past. After centuries of underground existence, santeria is increasingly being practiced by people from all walks of life in public. Santeria represents a shared identity and, as a dynamic form of worship, is typically Cuban cultural heritage.

And how do I feel about Cuba?

I am, as always, wonderfully dualistic in all my thoughts and feelings. I enjoyed the nature, the people, the music (sometimes not, in the middle of the night for example, or if I wanted to have a conversation at the table), the Wi-Fi (but sometimes it is also useful handy to check the internet for something), nature and cocktails (often cheaper (and certainly tastier) as the local soft drink or a glass of wine and more refreshing in the heat). I did not like the poverty, the poor maintenance, the dirt (the fleas! I am still covered in itchy bites), the bureaucracy, the cumbersome attitude (in my western eyes), the hustlers / Jinteros (but I understand their reason for existence and again it’s just how you look at it) and the impossibilities of the country in a communist system.

This holiday I experienced as an exercise in flexibility, letting go of choice stress, being carried away by the flow of the day, letting go of control, quiet in my head (there was too much to see to even think about anything) and blissfully wondering about life and living together. Landing at Amsterdam airport was a greater culture shock than going to Cuba.

Traveling in Cuba is intriguing. Especially now. As a traveler you get a unique opportunity to enter into the discussion with the local residents. About their lives, but also about your own life. I can tell you a lot about this, but I actually think you should do that yourself.

And with this the photos also speak for themselves:

(This picture is a link to my online photo album)

ta luego,
Charissa xxx